Một video xe điện bốc cháy lan truyền trên mạng. Ngay lập tức, các bình luận tràn ngập lo ngại. Liệu những khối pin khổng lồ dưới gầm xe có phải là bom nổ chậm? Nỗi sợ này là có thật. Nhưng cảm xúc và dữ liệu khoa học lại là hai câu chuyện khác nhau.
Bài viết này sẽ đi thẳng vào các con số. Chúng ta sẽ phân tích sự thật về rủi ro cháy nổ của xe điện một cách khách quan.
So sánh tỷ lệ cháy: Xe điện vs. Xe xăng
Các tiêu đề báo chí thường tập trung vào xe điện. Điều này tạo ra một nhận thức sai lệch. Trên thực tế, dữ liệu lại cho thấy một bức tranh hoàn toàn khác.
Theo thống kê từ nhiều tổ chức an toàn và cứu hỏa uy tín trên thế giới, xe động cơ đốt trong (xe xăng) dễ cháy hơn xe điện rất nhiều. Xe hybrid thậm chí còn có tỷ lệ cao nhất.
Dưới đây là bảng so sánh tỷ lệ tham khảo:
| Loại xe | Số vụ cháy trên 100,000 xe được bán ra |
|---|---|
| Xe Hybrid | ~3,475 |
| Xe xăng/dầu | ~1,530 |
| Xe điện (BEV) | ~25 |
Nguồn: Tổng hợp từ các báo cáo của Cục An toàn Giao thông Quốc gia Hoa Kỳ (NTSB) và các công ty bảo hiểm.
Con số đã nói lên tất cả. Xe điện có rủi ro cháy thấp hơn xe xăng khoảng 60 lần. Nguyên nhân rất đơn giản: xe xăng chứa hàng chục lít chất lỏng dễ cháy và hoạt động dựa trên các vụ nổ có kiểm soát trong động cơ.
Tại sao pin Lithium-ion lại cháy?
Dù hiếm gặp, các vụ cháy pin xe điện vẫn xảy ra. Nguyên nhân cốt lõi là một hiện tượng gọi là "sự thoát nhiệt" (thermal runaway).
Hãy tưởng tượng pin như một hệ thống khép kín. Khi một cell pin bị hỏng, nó sinh ra nhiệt lượng lớn. Nhiệt này lan sang các cell bên cạnh, tạo ra một phản ứng dây chuyền không thể kiểm soát.
Các nguyên nhân chính gây ra sự thoát nhiệt bao gồm:
- Va đập vật lý: Tai nạn giao thông nghiêm trọng làm biến dạng hoặc đâm thủng khối pin.
- Lỗi sản xuất: Các khiếm khuyết cực nhỏ bên trong cell pin có thể gây đoản mạch.
- Sạc không đúng cách: Sử dụng bộ sạc kém chất lượng hoặc sạc pin trong điều kiện nhiệt độ quá cao.
Khi sự thoát nhiệt xảy ra, các chất hóa học trong pin có thể tạo ra khí dễ cháy và tự bốc cháy mà không cần nguồn oxy bên ngoài.
Tại sao đám cháy xe điện khó dập tắt?
Đây là một sự thật quan trọng. Mặc dù xe điện ít cháy hơn, nhưng khi đã cháy, chúng rất khó xử lý.
Đám cháy từ pin lithium-ion tự tạo ra oxy. Điều này khiến các phương pháp dập lửa truyền thống như dùng bình CO2 hay bọt foam kém hiệu quả. Cách hiệu quả nhất hiện nay là dùng một lượng nước khổng lồ để làm mát khối pin. Lực lượng cứu hỏa cần phun nước liên tục, đôi khi trong nhiều giờ, để hạ nhiệt độ và ngăn phản ứng dây chuyền.
Ngay cả sau khi ngọn lửa đã tắt, khối pin vẫn có nguy cơ bùng phát trở lại.
Các nhà sản xuất đang làm gì để giảm thiểu rủi ro?
An toàn là ưu tiên hàng đầu. Các nhà sản xuất xe điện đầu tư hàng tỷ USD vào công nghệ bảo vệ pin.
- Hệ thống Quản lý Pin (BMS): Đây là bộ não của khối pin. Nó liên tục theo dõi nhiệt độ, điện áp, và dòng điện của từng cell. Nếu phát hiện bất thường, BMS sẽ tự động ngắt sạc hoặc ngắt kết nối pin.
- Vỏ bọc kiên cố: Khối pin được đặt trong một lớp vỏ thép hoặc nhôm siêu cứng. Lớp vỏ này được thiết kế để chống lại các tác động từ va chạm.
- Hệ thống làm mát bằng chất lỏng: Các kênh dẫn chất lỏng làm mát chạy quanh các cell pin. Hệ thống này giúp duy trì nhiệt độ hoạt động tối ưu.
- Cải tiến hóa học: Các loại pin mới như LFP (Lithium Iron Phosphate) đang trở nên phổ biến. Pin LFP có cấu trúc hóa học ổn định hơn và khó xảy ra thoát nhiệt hơn so với pin NMC (Nickel Manganese Cobalt) truyền thống.
Kết bài: An toàn là sự hiểu biết
Nhìn vào dữ liệu, có thể kết luận rằng nỗi sợ cháy nổ xe điện đang lớn hơn nhiều so với rủi ro thực tế.
- Sự thật 1: Xe điện có tỷ lệ cháy thấp hơn đáng kể so với xe xăng và hybrid.
- Sự thật 2: Đám cháy pin xe điện khó dập tắt hơn và đòi hỏi kỹ thuật đặc biệt.
- Sự thật 3: Công nghệ an toàn pin đang phát triển không ngừng, giúp xe điện ngày càng an toàn hơn.
Là người dùng, bạn có thể chủ động tăng cường an toàn bằng những thói quen đơn giản:
- Luôn sử dụng bộ sạc và cáp sạc chính hãng.
- Tránh sạc xe dưới trời nắng gắt hoặc ở nơi quá nóng.
- Sau một vụ va chạm, hãy đưa xe đến xưởng dịch vụ ủy quyền để kiểm tra khối pin, dù không có hư hỏng rõ ràng.
Xe điện là tương lai của giao thông. Hiểu đúng về công nghệ sẽ giúp chúng ta tự tin hơn khi lựa chọn và sử dụng phương tiện an toàn, bền vững này.
Xem thêm
- Pin xe điện có “hiệu ứng nhớ” (memory effect) không?
- Tuổi thọ pin xe điện: Bao lâu phải thay và chi phí bao nhiêu? (Cập nhật 2025)
- 5 dấu hiệu pin xe điện của bạn đang “chết” (SOH tụt nhanh, sạc không vào…)
- Pin xe điện có bị “lão hóa” khi để lâu không dùng? (Mẹo bảo quản)
