Bạn đã bao giờ cắm sạc nhanh cho xe điện và thấy tốc độ tăng vù vù, rồi đột ngột chậm hẳn lại khi pin đạt 80% chưa? Đây không phải lỗi. Đó là một tính năng an toàn cực kỳ quan trọng. Hãy cùng "Thích Xe Điện" giải mã hiện tượng này.
Biểu đồ sạc là gì?
Biểu đồ sạc (charging curve) là một đồ thị đơn giản. Nó mô tả công suất sạc (kW) mà xe nhận được ở từng mức pin (%). Hầu hết các biểu đồ đều có chung một đặc điểm: công suất đạt đỉnh ở giai đoạn đầu và giảm mạnh ở giai đoạn cuối.
Hãy tưởng tượng bạn đang rót nước vào ly. Ban đầu, bạn có thể rót rất nhanh. Nhưng khi ly gần đầy, bạn phải rót chậm lại để không bị tràn. Sạc pin xe điện cũng hoạt động theo nguyên lý tương tự.
Lý do chính: Bảo vệ pin là trên hết
Pin lithium-ion là trái tim của xe điện. Nó rất nhạy cảm với nhiệt độ và điện áp cao. Việc sạc "chậm lại" sau 80% là cách hệ thống quản lý pin (BMS) bảo vệ trái tim này.
Có hai yếu tố kỹ thuật chính:
-
Nhiệt độ tăng cao: Sạc ở công suất cao sinh ra rất nhiều nhiệt. Nhiệt độ là kẻ thù số một của tuổi thọ pin. Khi pin gần đầy, việc tiếp tục "nhồi" điện vào sẽ làm nhiệt độ tăng vọt. BMS sẽ chủ động giảm công suất sạc để giữ pin ở nhiệt độ an toàn.
-
Điện trở trong tăng: Khi các cell pin được lấp đầy, điện trở trong của chúng tăng lên. Việc đẩy dòng điện cao qua một môi trường có điện trở lớn sẽ gây hại. Nó có thể dẫn đến hiện tượng "mạ lithium" (lithium plating), làm giảm vĩnh viễn dung lượng và tuổi thọ pin. Vì vậy, BMS phải giảm dòng điện để đảm bảo an toàn.
Ba giai đoạn của quá trình sạc
Quá trình sạc pin thường được chia thành ba giai đoạn riêng biệt, giải thích rõ ràng cho biểu đồ sạc.
| Giai đoạn | Mức pin (SoC) | Tốc độ sạc | Mục đích |
|---|---|---|---|
| 1. Dòng không đổi (CC) | ~10% – 80% | Nhanh nhất | Sạc khối lượng lớn dung lượng pin một cách nhanh chóng. |
| 2. Điện áp không đổi (CV) | ~80% – 100% | Chậm dần | Hấp thụ dung lượng còn lại, cân bằng các cell pin. |
| 3. Sạc nhỏ giọt/Cân bằng | 100% | Rất chậm | Duy trì mức pin đầy và tối ưu hóa sức khỏe từng cell. |
Giai đoạn 1 là lúc bạn thấy tốc độ sạc ấn tượng nhất. Khi chuyển sang giai đoạn 2, tốc độ bắt đầu giảm. Đây chính là hiện tượng bạn quan sát được tại trạm sạc.
Kết luận: Sạc thông minh hơn
Việc tốc độ sạc giảm sau 80% không phải là một điểm yếu. Ngược lại, đó là minh chứng cho một hệ thống quản lý pin thông minh, luôn ưu tiên sức khỏe và tuổi thọ của pin.
Lời khuyên thực tế:
- Trên đường dài: Hãy sạc từ 10% đến 80%. Thời gian chờ đợi từ 80% lên 100% thường không đáng. Bạn có thể dùng thời gian đó để đi đến trạm sạc tiếp theo.
- Sạc hàng ngày: Sạc tại nhà qua đêm đến 80-90% là lý tưởng nhất để tối ưu tuổi thọ pin. Chỉ sạc đầy 100% trước những chuyến đi xa.
Hiểu rõ biểu đồ sạc giúp bạn trở thành một người dùng xe điện thông thái hơn. Bạn sẽ tiết kiệm thời gian và giữ cho chiếc xe của mình hoạt động bền bỉ trong nhiều năm tới.
Xem thêm
- Lỗi “Quá nhiệt” khi sạc di động và cách khắc phục (chọn ổ cắm, dây…)
- “Cắm sạc qua đêm có hại pin không?” (Giải thích BMS tự ngắt)
- Lỗi “Không nhận sạc” tại trạm DC: 5 nguyên nhân và cách khắc phục
- Sạc xe điện ở chung cư (không phải VinFast): Mọi giải pháp (EBOOST, Charge+…)
