An Toàn Về Dữ Liệu: Hãng Xe Có Đang “Theo Dõi” Cách Bạn Lái Xe?

Posted in :

Ha Tran

Tháng mười một 8, 2025

Mua xe truyền thống 15 năm trước rất đơn giản. Bạn trả tiền và nhận một cỗ máy cơ khí. Mối liên hệ duy nhất với hãng là lịch bảo dưỡng.

Mua xe điện ngày nay thì khác. Bạn đang sở hữu một “máy tính có bánh xe”. Xe có SIM 4G/5G, GPS, cảm biến và camera. Nó luôn luôn trực tuyến.

Vậy, hãng xe có đang “theo dõi” bạn không? Câu trả trả lời là CÓ. Chiếc xe của bạn đang liên tục gửi dữ liệu về “tổng hành dinh”.

1. “Xe Hơi Kết Nối” (Connected Car) Là Gì?

Xe của bạn dùng một hệ thống gọi là Telematics. Nó là một hộp điều khiển (TCU) có SIM riêng. Hộp này hoạt động như “hộp đen” và cầu nối liên lạc. Nó thu thập dữ liệu từ xe. Sau đó, nó gửi dữ liệu về máy chủ của hãng qua mạng di động.

2. Hãng Xe “Theo Dõi” Chính Xác Những Dữ Liệu Gì?

Bạn có thể sẽ ngạc nhiên về mức độ chi tiết:

Dữ Liệu Vận Hành (Cách bạn lái): Hãng xe biết tốc độ trung bình và tốc độ tối đa. Họ ghi lại tần suất bạn tăng tốc đột ngột và thói quen phanh gấp. Dữ liệu vào cua, việc thắt dây an toàn, và chế độ lái (Eco, Sport) cũng được thu thập.
Dữ Liệu Kỹ Thuật (Sức khỏe xe): Họ theo dõi sức khỏe pin (SOH). Lịch sử sạc của bạn được ghi lại (ở đâu, khi nào, sạc nhanh hay chậm). Nhiệt độ pin, áp suất lốp và mọi mã lỗi (DTCs) cũng được gửi về.
Dữ Liệu Vị Trí (Bạn ở đâu): Xe gửi vị trí GPS theo thời gian thực. Tính năng này giúp bạn dùng app “Find My Car”. Lịch sử các tuyến đường và địa điểm bạn hay đến cũng được lưu lại.
Dữ Liệu Trong Cabin (Nhạy cảm nhất): Nhiều xe hiện đại (VinFast, Tesla) có camera giám sát người lái (DMS). Hãng nói nó dùng để giám sát khi bạn dùng ADAS. Tuy nhiên, về lý thuyết, nó có thể “nhìn” thấy bạn đang làm gì.
Dữ Liệu Giải Trí: Họ biết bạn nghe nhạc gì, dùng app nào. Danh bạ điện thoại cũng có thể được thu thập nếu bạn đồng bộ.

3. Tại Sao Họ Lại Thu Thập Nhiều Dữ Liệu Đến Vậy?

Hãng xe đưa ra rất nhiều lý do chính đáng (và một số lý do thương mại mà họ không nói rõ).

Mặt “Tốt” (Lý Do Chính Đáng):

Dịch Vụ & An Toàn (Cho Bạn): Đây là tính năng bạn dùng hàng ngày. Dữ liệu này giúp bạn bật điều hòa từ xa, khóa/mở xe, hay tìm xe trong bãi. Quan trọng nhất là tính năng eCall. Nó sẽ tự động gọi cứu hộ khi xe gặp tai nạn.
Cải Tiến Sản Phẩm (R&D): Hãng xe thu thập dữ liệu từ hàng triệu xe. Họ gọi đây là “Học hỏi từ thực tế” (Fleet Learning). Họ phân tích cách pin bị chai, hay cách ADAS xử lý tình huống lạ. Từ đó, họ tạo ra các bản cập nhật phần mềm (OTA) tốt hơn.
Bảo Dưỡng & Bảo Hành: Hãng xe có thể chẩn đoán lỗi xe của bạn từ xa. Họ dự đoán khi nào ắc quy 12V sắp hỏng. Họ cũng biết bạn có lạm dụng xe (lái ẩu, sạc nhanh) hay không. Điều này dùng để xem xét bảo hành pin.

Mặt “Xám” (Lý Do Thương Mại):

Bán Cho Bảo Hiểm: Đây là một ngành kinh doanh béo bở. Hãng xe có thể bán dữ liệu lái xe của bạn cho công ty bảo hiểm. Nếu bạn lái ẩu (phanh gấp, tăng tốc nhanh), phí bảo hiểm năm sau có thể sẽ tăng vọt.
Quảng Cáo Bên Thứ Ba: Hãng xe biết bạn hay sạc ở trạm X, hay uống cà phê ở quán Y. Họ có thể bán dữ liệu này cho các đối tác. Việc này dùng để hiển thị quảng cáo nhắm mục tiêu.

4. Bạn Đã “Đồng Ý” Cho Phép Theo Dõi

Khi nhận xe và cài đặt app, bạn đã phải “click” đồng ý. Bạn đã chấp nhận một bản “Điều khoản Dịch vụ” và “Chính sách Quyền Riêng tư” rất dài. Nằm sâu trong đó là sự cho phép của bạn. Bạn cho phép hãng xe thu thập tất cả các dữ liệu nói trên.

5. Bạn Có Thể Làm Gì Để Hạn Chế Bị Theo Dõi?

Rất khó, nhưng không phải là không thể.

“Đào” Vào Cài Đặt: Hầu hết các xe đều có mục “Cài đặt” -> “Quyền Riêng tư” -> “Chia sẻ dữ liệu”. Hãy vào đó. Tắt mọi tùy chọn liên quan đến “chia sẻ cho bên thứ ba”, “marketing”, hay “phân tích”.
Hạn Chế Đồng Bộ: Không cần thiết phải đồng bộ danh bạ điện thoại và tin nhắn với xe.
Chế Độ “Valet” (Giao Xe): Dùng chế độ này khi cho người khác mượn xe hoặc đi rửa xe.
Sự Thật Phũ Phàng: Bạn có thể tắt “chia sẻ”. Nhưng rất khó để tắt “thu thập”. Hãng xe vẫn sẽ thu thập dữ liệu kỹ thuật. Họ dùng nó để phục vụ R&D và bảo hành. Nếu bạn tắt hoàn toàn module Telematics, bạn sẽ mất mọi tính năng thông minh (ví dụ: app, OTA, định vị).

Hình ảnh minh họa xe điện thu thập dữ liệu an toàn của người lái, bao gồm tốc độ, vị trí, và camera trong cabin.

Kết Luận

Có, hãng xe đang theo dõi bạn. Đó là một phần của “thỏa thuận ngầm” khi dùng xe điện thông minh. Dữ liệu của bạn là cái giá phải trả cho các bản cập nhật OTA. Nó cũng là cái giá cho các tính năng an toàn và sự tiện lợi của app.

Là một người dùng thông thái, bạn không thể ngăn việc bị theo dõi. Nhưng bạn có thể (và nên) vào cài đặt riêng tư. Hãy hạn chế việc dữ liệu đó bị chia sẻ cho các bên thứ ba vì mục đích thương mại.