Hệ thống điện trên xe điện gồm hai “thế giới” chính: mạch điện 12V (điều khiển, infotainment, relays) và mạch điện cao áp (HV) — pin, inverter, mô-đun sạc. Khi có lỗi, xe thường báo qua bảng đồng hồ, đèn cảnh báo, ứng dụng điện thoại, hoặc biểu hiện bằng: mất công suất, không sạc, sạc chậm, thông báo lỗi, mùi khét, sụt áp 12V… Bài này cho bạn cách nhận diện sớm, kiểm tra an toàn cơ bản và quy trình chẩn đoán chuyên sâu.
Phần A — Dành cho chủ xe: dấu hiệu và kiểm tra ban đầu (an toàn)
1. Dấu hiệu cảnh báo thường thấy
- Biểu tượng cảnh báo trên táp-lô: hình pin, chữ “Service”, “Check EV System”, hoặc biểu tượng tam giác màu vàng/đỏ.
- Ứng dụng/telemetry báo lỗi hoặc giảm % SoH/SoC bất thường.
- Xe mất công suất (limp mode) — xe chạy chậm hoặc chỉ được giới hạn tốc độ.
- Không thể cắm/sạc hoặc trạm sạc báo lỗi kết nối.
- Thời gian sạc bất thường (rất lâu/không nạp).
- Tiếng kêu lạ, mùi khét, khói — dừng ngay, an toàn tối đa.
- Đèn/điện tử phụ không hoạt động (đèn, màn hình, cửa sổ) — kiểm tra 12V.
- Báo lỗi liên tục về TPMS, ABS, ADAS do mất giao tiếp CAN bus.
2. Trước tiên: nguyên tắc an toàn cho chủ xe
- Nếu có mùi khét, khói, hoặc cảnh báo đỏ, dừng xe tại chỗ an toàn, tắt hệ thống, rời khỏi xe và gọi cứu hộ chính hãng.
- KHÔNG tự can thiệp vào dây HV màu cam hoặc các phần có cảnh báo điện cao áp.
- Thực hiện những bước kiểm tra không tiếp xúc: quan sát đèn báo, kiểm tra app, thử sạc bằng trạm khác, kiểm tra 12V.
3. Các bước kiểm tra nhanh chủ xe có thể làm
- Ghi lại/ảnh chụp lỗi hiển thị trên màn hình — lưu để cung cấp cho hãng/gara.
- Khởi động lại xe (tắt, chờ 30s, bật lại) — nhiều lỗi điện tử tạm thời có thể reset.
- Kiểm tra 12V battery: xem app/màn hình có báo 12V low? Nếu 12V yếu, nhiều module không khởi động. Mang ra gara để kiểm tra và thay ắc-quy nếu cần.
- Thử sạc bằng cáp/trạm khác để loại trừ sự cố trạm.
- Kiểm tra đèn, còi, các chức năng cơ bản — nếu nhiều module mất cùng lúc, khả năng lỗi CAN bus hoặc 12V.
- Không cố chạy nếu xe báo lỗi hệ thống pin hoặc xuất hiện mùi/khói.
Phần B — Quy trình kỹ thuật cho kỹ thuật viên / garage
LƯU Ý AN TOÀN: công việc liên quan tới mạch HV phải được thực hiện bởi kỹ thuật viên được đào tạo, có thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) và theo quy trình ngắt điện an toàn.
1. Công cụ cần có
- Scanner chuyên dụng hỗ trợ UDS / OBD-II / CAN (ví dụ: dealer tool hoặc Autel/Launch chuyên EV).
- Multimeter (DC/AC, True RMS), clamp meter.
- Thiết bị đo điện trở cách điện (megger / insulation tester).
- Máy hiện sóng (nếu cần), nhiệt kế hồng ngoại, camera nhiệt.
- Bộ dụng cụ an toàn: găng HV, kính, bạt cách điện, biển cảnh báo.
2. Quy trình chẩn đoán hệ thống điện (theo thứ tự logic)
Bước 1 — Đọc mã lỗi (DTCs) và log
- Kết nối tool chẩn đoán, đọc DTCs từ các module: BMS (Battery Management System), Inverter, OBC (Onboard Charger), DC-DC converter, ECU, ABS, body control module (BCM).
- Lưu log, timestamp và trạng thái SoC/SoH. Mã lỗi giúp xác định subsystem.
Bước 2 — Kiểm tra hệ thống 12V
- Đo áp 12V ở ắc-quy khi tắt xe và khi khởi động. 12.0–12.7V bình thường khi tắt; ~13.5–14.8V khi máy “on” nếu bộ chuyển DC-DC hoạt động.
- Kiểm tra rơ-le, cầu chì, tiếp điểm, mass/earth connections. Nhiều lỗi “điện tử” khởi nguồn từ 12V yếu.
Bước 3 — Kiểm tra hệ thống HV (sơ lược an toàn)
- Xác minh ngắt HV dịch vụ (service disconnect) đã được thao tác. Nếu chưa, thực hiện theo quy trình nhà sản xuất.
- Đo tổng điện áp pack (tương ứng số cell × cell voltage). So sánh với dữ liệu BMS. Nếu điện áp pack khác lớn, có cell hở hoặc ngắt mạch.
- Kiểm tra rơ-le/HV contactors: dùng công cụ để kiểm tra đóng/mở, đo điện áp trước/sau contactor khi bật ON. Nếu contactor không đóng, HV bus không cấp năng lượng.
- Đo điện trở cách điện (Riso) giữa HV bus và khung (chassis). Giá trị Riso thường ở mức megaohm; nếu giảm xuống gần hoặc dưới khoảng 100 kΩ thì có vấn đề cách điện (threshold cụ thể theo hãng). Giá trị thấp cần cô lập vị trí rò rỉ.
Bước 4 — Kiểm tra bộ sạc (OBC / EVSE)
- Kiểm tra tín hiệu pilot / proximity (đối với AC) và handshake communication (CCS/CHAdeMO) khi cắm.
- Đo dòng/áp vào bộ sạc và dòng/áp ra bộ sạc. So sánh với bản vẽ/PS. Kiểm tra pre-charge circuit (điện trở precharge) nếu pack không lên điện.
Bước 5 — Kiểm tra inverter & motor
- Kiểm tra lỗi inverter (over-temperature, over-current, internal fault).
- Dùng clamp meter đo dòng pha motor khi nổ thử (với an toàn). Kiểm tra điện trở pha và cách điện motor.
- Kiểm tra cảm biến nhiệt, cảm biến Hall, encoder.
Bước 6 — Kiểm tra CAN bus & giao tiếp
- Kiểm tra điện áp bus CAN, trạng thái bus (noisy bus, collision), đo tín hiệu bằng oscilloscope nếu cần. Lỗi giao tiếp có thể gây nhiều module mất kết nối.
Bước 7 — Kiểm tra cơ khí & hệ thống làm mát
- Kiểm tra quạt làm mát HV, bơm làm mát pin, mạch chất lỏng và cảm biến nhiệt. Nhiệt độ cao gây giới hạn sạc/giảm công suất.
- Dò rò rỉ dung dịch làm mát có thể dẫn đến nóng cục bộ và lỗi.
Bước 8 — Kiểm tra các thành phần ngoại vi
- Cổng sạc, dây cáp, connector, tiếp điểm busbars, bolt lug — kiểm tra mô-men siết và oxi hoá.
- Kiểm tra đầu nối HV màu cam có dấu hiệu cháy hoặc hoen gỉ.
3. Các kiểm tra chuyên sâu bổ sung
- Balance/Cell-level check: truy xuất dữ liệu cell voltages từ BMS; tìm cell lệch (outlier) > 50–100 mV so với nhóm → cần kiểm tra cell/module.
- Insulation localization: dùng thiết bị đo rò rỉ/megger để cô lập vị trí giảm Riso (module-level isolation test).
- Thermal imaging: phát hiện hotspot ở busbars, contactor, inverter, connector.
- Software / Firmware: kiểm tra version firmware BMS/inverter/OBC; cập nhật nếu có bản vá liên quan.
4. Thay thế & sửa chữa
- Thay cầu chì, contactor, precharge resistor, module OBC theo chỉ dẫn.
- Thay cell/module chỉ khi đã xác định chính xác cell lỗi; thực hiện balance và test sau thay.
- Kiểm tra toàn bộ hệ thống bằng test road simulation (test bench) trước khi giao xe.
Mẹo thực tế & lưu ý
- Nhiều lỗi “không rõ” bắt nguồn từ 12V yếu — luôn kiểm tra 12V trước tiên.
- Lỗi giao tiếp CAN thường biểu hiện như nhiều hệ thống “chết cùng lúc”.
- Các giá trị ngưỡng (Riso, điện áp cell) khác nhau theo nhà sản xuất — luôn tham chiếu manual/service manual hãng.
- Ghi log đầy đủ — nhiều lỗi intermittent chỉ thể hiện trong log khi lỗi xảy ra.
Kết luận
Phát hiện lỗi hệ thống điện trên xe điện đòi hỏi sự phối hợp giữa quan sát ban đầu của chủ xe, kiểm tra 12V cơ bản, và quy trình chẩn đoán chuyên sâu do kỹ thuật viên có thiết bị. Nếu nghi ngờ lỗi HV, dừng sử dụng và mang vào trung tâm sửa chữa chính hãng — không tự can thiệp vào dây HV.
