Một trong những câu hỏi được nhiều người dùng ô tô điện quan tâm nhất là: “Có cần phải tắt hoàn toàn xe khi sạc pin không? Việc ngồi trong xe dùng điều hòa, nghe nhạc trong lúc sạc có ảnh hưởng đến tuổi thọ của pin không?”
Đây là một tình huống rất phổ biến, đặc biệt là khi chờ đợi tại các trạm sạc nhanh công cộng. Bài viết này sẽ đi sâu vào cơ chế hoạt động của xe điện để đưa ra câu trả lời chính xác và những lời khuyên thực tế nhất cho bạn.
“Bật Máy” Ở Xe Điện Khác Gì Xe Xăng?
Đầu tiên, chúng ta cần hiểu rằng khái niệm “bật máy” hay “nổ máy” của xe điện hoàn toàn khác xe xăng. Khi xe xăng nổ máy, động cơ đốt trong hoạt động liên tục, tiêu thụ nhiên liệu và tạo ra khí thải.
Ngược lại, khi bạn “bật” một chiếc xe điện mà không di chuyển, thực chất chỉ có các hệ thống điện phụ trợ được kích hoạt, bao gồm:
- Hệ thống điều hòa không khí (A/C hoặc sưởi).
- Màn hình giải trí trung tâm, hệ thống âm thanh.
- Đèn chiếu sáng.
- Hệ thống 12V cung cấp điện cho các thiết bị điện tử nhỏ.
Động cơ điện chính của xe hoàn toàn không hoạt động và không tiêu tốn năng lượng.
Điều Gì Xảy Ra Khi Vừa Sạc Vừa Sử Dụng Xe?
Khi bạn cắm sạc trong lúc xe đang bật, dòng điện từ bộ sạc sẽ được Hệ thống Quản lý Pin (BMS) thông minh của xe phân chia cho hai nhiệm vụ cùng lúc:
- Sạc cho bộ pin cao áp (HV Battery): Đây là nhiệm vụ chính để lưu trữ năng lượng cho việc di chuyển.
- Cung cấp năng lượng cho các hệ thống phụ trợ: Một phần năng lượng sẽ được chuyển đổi qua bộ DC-DC converter để nuôi các thiết bị như điều hòa, màn hình, loa…
Hãy tưởng tượng nó giống như việc bạn vừa sạc vừa sử dụng điện thoại. Điện thoại vẫn vào pin nhưng sẽ sạc chậm hơn và có thể ấm lên một chút.
Phân Tích Các Yếu Tố Ảnh Hưởng
Vậy thói quen này có thực sự gây hại? Hãy cùng xem xét các yếu tố chính:
1. Nhiệt Độ – Yếu Tố Quan Trọng Nhất
Đây là yếu tố đáng quan tâm nhất. Cả hai quá trình – sạc pin và vận hành các thiết bị công suất cao (như điều hòa, sưởi) – đều sinh ra nhiệt.
- Tin tốt: Xe điện được trang bị hệ thống quản lý nhiệt độ chủ động (thường bằng chất lỏng) rất hiệu quả. Hệ thống này được thiết kế để xử lý lượng nhiệt phát sinh trong các điều kiện khắc nghiệt, bao gồm cả việc vừa sạc vừa làm mát cabin.
- Lưu ý: Hệ thống làm mát sẽ phải hoạt động nhiều hơn, tiêu thụ nhiều năng lượng hơn và các bộ phận như quạt, máy bơm sẽ hoạt động nhiều hơn.
2. Thời Gian Sạc
Hiển nhiên, vì một phần năng lượng đã được chuyển hướng để cung cấp cho các hệ thống phụ trợ, nên thời gian để sạc đầy pin sẽ kéo dài hơn so với khi bạn tắt xe hoàn toàn.
3. Tuổi Thọ Pin (Chu Kỳ Sạc/Xả)
Đây là điều nhiều người lo lắng nhất. Liệu pin có bị rơi vào trạng thái “vừa nạp vừa xả” liên tục gây chai pin không?
- Câu trả lời là không. BMS đủ thông minh để ưu tiên sử dụng năng lượng từ nguồn sạc cho các thiết bị phụ trợ. Năng lượng đi thẳng từ bộ sạc đến bộ chuyển đổi DC-DC mà không “làm phiền” đến chu trình sạc của pin. Pin chỉ đơn giản là nhận được ít năng lượng hơn và sạc chậm lại. Nó không tạo ra các “vi chu kỳ” (micro-cycles) gây hại.
Kết Luận: Có Nên Tắt Máy Khi Sạc Xe Điện?
Câu trả lời ngắn gọn: Việc sạc xe khi vẫn bật các hệ thống phụ trợ là hoàn toàn an toàn và không gây ảnh hưởng đáng kể đến tuổi thọ của pin.
Các nhà sản xuất đã thiết kế xe để xử lý tình huống này. Hệ thống quản lý pin và nhiệt độ sẽ đảm bảo mọi thứ hoạt động trong ngưỡng an toàn.
Tuy nhiên, để tối ưu hóa mọi thứ, bạn có thể áp dụng các lời khuyên sau:
- Khi sạc nhanh DC tại trạm công cộng: Cứ thoải mái ngồi trong xe, bật điều hòa và thư giãn. Đây là tình huống mà nhà sản xuất đã lường trước. Sự tiện nghi của bạn là ưu tiên.
- Khi sạc chậm AC tại nhà (đặc biệt là sạc qua đêm): Tốt nhất bạn nên tắt xe. Điều này giúp xe sạc nhanh hơn một chút, tiết kiệm điện hơn (vì không phải nuôi các hệ thống không cần thiết) và giảm thiểu thời gian hoạt động của các bộ phận như quạt, bơm làm mát.
Tóm lại, đừng quá lo lắng về thói quen này. Những chiếc xe điện hiện đại đủ thông minh để bảo vệ bộ phận đắt giá nhất của chúng. Hãy tận hưởng sự tiện nghi mà chiếc xe mang lại!
